Grachtengordel van smaragd

We noemen het de Tong Tong Vaarten of de Grachtengordel van Smaragd

Bij een rondvaarttocht door de grachten denken mensen meestal aan Amsterdam. Minder bekend is, dat ook in Den Haag rondvaarten georganiseerd worden. Eén van de rederijen is de Willemsvaart, opgericht door schipper Chris Schram (1966). Sinds 2012 verzorgt De Willemsvaart speciale vaarten tijdens de Tong Tong Fair. Alexandra Cannegieter interviewde Chris Schram in 2015 voor De Sobat.

“Ik heb wat met Indië, want mijn opa was er rechter, dus dat Indische zat ook wel in de opvoeding. En ik kende de Tong Tong Fair. Dus ik dacht één plus één plus één is drie.”

Toen Schram met twee medestanders bij de gemeente aanklopte met zijn plan om rondvaarten te organiseren, werd er aanvankelijk niet enthousiast gereageerd. Dat kon toch helemaal niet in Den Haag, er was te weinig water, en de bruggen waren te laag. Maar zij zetten door en 12,5 jaar geleden werden de eerste rond- vaarten op de Haagse grachten georganiseerd. Schram wilde meer dan alleen varen in de binnenstad. Hij wilde ook naar de kust en dus begon hij een nieuwe organisatie. In 2009 werd de Willemsvaart een feit. “De Willemsvaart is genoemd naar Koning Willem I. Omdat hij de toeristen naar het strand wilde brengen. Willem I had namelijk een waterweg laten aanleggen vanaf de Prinsessegracht in Den Haag naar Scheveningen. Een van de redenen daarvoor was het creëren van een comfortabele manier van reizen naar het Gemeentelijk Badhuis (nu Kurhaus).”

Verhaal met een knipoog

De Willemsvaart begon met één boot, maar inmiddels varen verscheidene grote en kleine boten door Den Haag. Deze boten worden, behalve door Chris Schram, bemand door ongeveer twintig vrijwilligers (schippers en gidsen). Schram moedigt deze gidsen aan hun eigen verhaal te vertellen. Het moet een authentiek verhaal zijn, over dingen die zij zelf ook interessant vinden. Zelf doet Schram zijn verhaal liefst met een knipoog. “Als ik iets vertel over historie, dan is het altijd wel met een glimlach. En een bepaalde link met het heden leggen, dat is heel belangrijk.”

Wanneer er iets bijzonders in de stad gebeurt, grijpt Schram de gelegenheid aan om een speciale tocht te organiseren. Zo organiseerde hij bijvoorbeeld een speciale ‘paleizentocht’ naar aanleiding van de troonsafstand van koningin Beatrix.

De Tong Tong Vaarten

De grootvader van Chris Schram was vanaf ongeveer 1900 rechter in Indië. Tijdens de Tweede Wereldoorlog stuurde hij zijn vrouw en kinderen naar Nederland. Zelf kwam hij na de oorlog terug. Hoewel zijn opa prachtige Indische meubels naar Nederland had meegenomen, en thuis vaak Indisch eten op tafel kwam, werd in de familie van Schram weinig over die tijd gesproken. Wel heeft Schram er een fascinatie voor Indië aan overgehouden.

Tijdens zijn rondvaarten door Den Haag kwam hij steeds in aanraking met het Indische verleden in de stad. Dus toen was de link met de Tong Tong Fair snel gemaakt: “Ik dacht, ik kom langs het Indische Monument. Ik heb wat met Indië, want mijn opa was er rechter, dus dat Indische zat ook wel in de opvoeding. En ik kende de Tong Tong Fair. Dus ik dacht één plus één plus één is drie. Het leek mij gewoon leuk om te doen.”

Het eerste jaar stond De Willemsvaart met een standje op de Tong Tong Fair. Dat werkte niet helemaal goed. “We hadden veel dat mensen zeiden: ‘Hadden we dat van tevoren geweten, dan hadden we onze tijd anders ingepland. Nu komen we echt voor de Tong Tong.’ Maar de jaren daarna werden we meer bekend. Toen kregen we zelfs mensen die zeiden: ‘We zijn naar de Tong Tong Fair geweest, maar we kwamen ook eigenlijk voor de boot.’ Zo is de link gelegd, dat is mooi! We noemen het de Tong Tong Vaarten of de Grachtengordel van Smaragd.”

Bezienswaardigheden onderweg

Tijdens de Tong Tong Fair is er elke ochtend en elke avond een Tong Tong Vaart. De ochtendvaart begint om 11.00 uur bij het Centraal Station en duurt een uur. De route die gevaren wordt varieert, maar gaat in ieder geval langs het Indische Monument. Als er vraag naar is, worden tijdens deze tocht ook Indische hapjes geserveerd. De tocht eindigt bij de Tong Tong Fair. De avondtocht duurt drie kwartier, en brengt de gasten weer terug naar het Centraal Station. Maar onderweg wordt ook een aantal hotels aangedaan, waar men kan uitstappen.

De vaartochten van de Willemsvaart komen langs tal van gebouwen die een link hebben met Indië. Bijvoorbeeld de koloniale panden in het Willemspark, of de Mauritskade, waar Indische mensen die met verlof waren vaak tijdelijk woonden. Schram: “Je hebt ook het oude PTT-gebouw, waar je in 1923 de eerste telefoonverbinding met Indië had. Ik vertel dan altijd het verhaal over mijn opa die in Indië woonde. Dat als mijn opa in de tuin zat, een bediende de telefoon kwam brengen aan een heel lang snoer. En als het zijn schoonmoeder was, dan nam hij niet op!”

Andere bezienswaardigheden zijn het gebouw van de Nederlandsch-Indische Spoorwegmaatschappij in Benoorden- hout en Huize Boschzicht. Vaste aanlegplaats bij de Tong Tong Vaarten is het Indisch Monument. “Dat is wel een heel emotioneel moment, die bron van energie op die boot, die is dan even anders, een piekje, dat is mooi! Ook weer een reden dat het goed is om die vaart te doen.”

Een reünie op het water

De sfeer tijdens de Tong Tong Vaarten is iedere keer heel bijzonder, volgens Schram. “Het is bijna alsof de wereld om je heen stil valt. Je ziet het plezier in de ogen, dat glinstert van alle kanten. Iedere boottocht is mooi, maar dit is speciaal, het geeft kracht. Dat is geweldig!” Vaak komen tijdens de vaartocht ook allerlei verhalen los. En hoewel Schram niet om een babbel verlegen zit, en graag vertelt over alle bezienswaardigheden, houdt hij dan graag zijn mond: “Vorig jaar had ik oudere mensen in de boot, en dan hoef je niets meer te vertellen. Dan hoor je verhalen waar ik ook stil van word. Zo’n boot is toch intiem. Je zit met z’n allen op de boot en ook al kennen de mensen elkaar van tevoren niet, aan het einde van de tocht kennen ze elkaar wel.”

“Het is gewoon een feest van herkenning voor die mensen. Gewoon een reünie op het water. Ik weet zeker dat er ook dit jaar, weer nieuwe verhalen, weer nieuwe ervaringen zullen zijn.”

Dit interview verscheen in het lentenummer van De Sobat in 2015. Interview en tekst: Alexandra Cannegieter.