‘Naar Holland: repatriëring, migratie of vlucht?’ Nieuwe tentoonstelling

In het Cultuurpaviljoen van de 59e Tong Tong Fair is de tentoonstelling Naar Holland te zien, over de komst van honderdduizenden Indische Nederlanders. Noemen we het repatriëring, migratie, of vlucht? Waarom kozen zij niet voor het nieuwe Indonesië?

Twee miljoen. Dat is anno 2017 het geschatte aantal Nederlanders dat een familieband heeft met personen die afkomstig zijn uit Nederlands-Indië/Indonesië, of er zelf ooit woonde.

In de periode 1946-1968 reisden 330.000 personen naar ‘Holland’, de gangbare naam voor Nederland in de kolonie. Zij waren vrijwel allen Nederlandse staatsburgers. Deze migrantenstroom bestond hoofdzakelijk uit Indische Nederlanders: Indo’s en totoks. De eersten waren raciaal gemengde Indo-Europeanen, de anderen ‘volbloed’ Nederlanders die soms al vele generaties in Indië hadden gewoond. In diezelfde koloniale context, maar in minder groten getale, kwamen ook Chinezen en Molukkers naar Nederland.

Aangezien Indische mensen de Nederlandse nationaliteit bezaten en Nederlands spraken, was hun overkomst formeel gezien een repatriëring. Maar velen kenden Nederland alleen van de geschiedenis- en aardrijkskundelessen op school. Zij kregen dus feitelijk met een bijzonder type migratie te maken: een permanente verhuizing naar een ander, verafgelegen land waarvan zij staatsburger waren en de taal spraken.
Desondanks was de aanpassing niet altijd eenvoudig. Er waren aanzienlijke cultuurverschillen te overbruggen en de ontvangende landgenoten wisten over het algemeen niets over hen. Net als veel hedendaagse migranten kregen de Indische mensen te maken met bezwaren tegen de ruimte die zij innamen op de woning- en de arbeidsmarkt, tegen hun etensluchtjes en soms ook tegen hun huidskleur.

De tentoonstelling ‘Naar Holland: repatriëring, migratie of vlucht?’ is te zien in het Cultuurpaviljoen van de 59e Tong Tong Fair, van 25 mei t/m 5 juni 2017. Malieveld, Den Haag. Mogelijk gemaakt door Fonds 1818.

Foto titelbord boven: Cas Oorthuys, Nederlands Fotomuseum, Rotterdam